Chiều 14/3, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về kết quả giám sát bước đầu về chuyên đề “Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021” và dự kiến đơn vị, địa phương để tiến hành giám sát thực tế.
Giám sát tối đa 5 vụ việc cụ thể tại mỗi địa phương
Qua nghiên cứu báo cáo, Đoàn giám sát nhận thấy việc ban hành văn bản pháp luật quy định, hướng dẫn về công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của các các cơ quan còn chậm, chưa kịp thời. Cụ thể việc ban hành nghị định hướng dẫn thi hành Luật Tố cáo của Chính phủ , của Tòa án nhân dân tối cao chưa kịp thời, đồng bộ với thời điểm có hiệu lực của Luật; Tòa án nhân dân tối cao chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung Quy chế tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định.
So với giai đoạn 2011-2016: số lượt người đến cơ quan hành chính nhà nước các cấp để khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh tăng 67,6%; số lượt đoàn đông người tăng 9,2% nhưng số vụ việc khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan nhà nước giảm 16,1%. Tình trạng khiếu kiện vượt cấp, gửi đơn không đúng cơ quan có thẩm quyền còn diễn ra khá phổ biến, nhất là cấp Trung ương. Văn bản pháp luật và công tác quản lý chưa theo kịp thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, nhất là trong các lĩnh vực đất đai, môi trường, đầu tư xây dựng. Công tác quản lý nhà nước trên một số lĩnh vực còn nhiều hạn chế, yếu kém; nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người khiếu nại còn hạn chế nên khiếu nại, tố cáo không đúng. Công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của Thủ trưởng cơ quan hành chính ở một số nơi chưa được quan tâm và thực hiện nghiêm túc theo quy định của pháp luật. Còn tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, ngại va chạm, không tổ chức tiếp công dân, đối thoại với dân; thiếu quyết liệt, công tâm, khách quan trong giải quyết dẫn đến vụ việc không được giải quyết dứt điểm, trở thành vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài.
Để hoạt động giám sát đảm bảo tính khách quan, thực tiễn, Đoàn giám sát dự kiến: thành lập 02 Đoàn giám sát tại 05 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Lào Cai, Thành phố Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Kiên Giang. Đối với các bộ ngành Trung ương: Đoàn giám sát tổ chức làm việc với 8 Bộ ngành bao gồm: Bộ Tài nguyên và Môi trường; Bộ Xây dựng; Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội; Bộ Tư pháp; Bộ Công an; Thanh tra Chính phủ; Tòa án nhân dân tối cao; Viện kiểm sát nhân dân tối cao.
Về các vụ việc cụ thể, dự kiến mỗi địa phương Đoàn Giám sát sẽ trực tiếp xem xét, có ý kiến tối đa 05 vụ việc khiếu nại, tố cáo cụ thể. Trên cơ sở danh sách các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp tồn đọng, phức tạp, kéo dài, Tổ giúp việc sẽ lập danh sách, đề xuất Đoàn giám sát đưa vào nội dung giám sát tại địa phương.
Cụ thể hóa trách nhiệm của tập thể, cá nhân
Qua ý kiến phát biểu của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đại diện các cơ quan dự họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với nội dung Báo cáo về Kết quả giám sát bước đầu về chuyên đề “Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 01/7/2016 đến ngày 01/7/2021”. Tuy nhiên, Đoàn giám sát cần triển khai nhiều công việc để đảm bảo tiến độ, chất lượng giám sát trên tinh thần, phải làm “đến nơi đến chốn”, cụ thể hóa trách nhiệm của tập thể, cá nhân.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định đây là chuyên đề quan trọng liên quan đến quyền và nghĩa vụ của công dân, liên quan chủ yếu đến 3 luật gồm: Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và nhiều luật khác của đời sống kinh tế-xã hội. Phạm vi của chuyên đề rộng vì vậy cần đảm bảo tính toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, làm “đến nơi đến chốn”, cá thể hóa trách nhiệm tập thể, cá nhân. Bên cạnh đó, kiến nghị để xử lý được những tồn tại hiện nay, chấn chỉnh việc tổ chức thực hiện và kiến nghị sửa đổi các văn bản pháp luật. Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Thường trực Đoàn giám sát, Ban Dân nguyện tiếp thu ý kiến của các đồng chí lãnh đạo Quốc hội, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trong đó cần trú trọng bám sát Đề cương báo cáo để hoàn chỉnh Báo cáo ban đầu trên cơ sở nắm vững phạm vi quy định của luật. Bên cạnh đó, rà soát Đề cương để phân tích làm rõ những ưu, khuyết điểm nổi bật, nguyên nhân của cả 2 lĩnh vực Hành pháp và Tư pháp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương, Trưởng Đoàn giám sát nhấn mạnh, trọng tâm là các vấn đề như: ban hành văn bản phạm pháp luật, sử dụng đội ngũ cán bộ, tình trạng chuyển đơn thư “lòng vòng”, xử lý đơn trùng, phần mềm dữ liệu; trách nhiệm của người đứng đầu trong tiếp công dân, sử dụng lực lượng trợ giúp pháp lý trong việc xử lý giữa khiếu nại, tố cáo và tin tin báo tố giác tội phạm; có hay không việc hình sự hóa quan hệ dân sự, hành chính, vì sao có khiếu kiện đông người, các lĩnh vực nổi cộm và những tồn tại phức tạp ra sao.
Phó Chủ tịch Quốc hội TRẦN QUANG PHƯƠNG, Trưởng Đoàn giám sát: “Trên cơ sở nắm vững phạm vi quy định của luật, rà soát đề cương để phân tích, làm rõ những ưu, khuyết điểm nổi bật, nguyên nhân của cả hai lĩnh vực về hành pháp và tư pháp, trọng tâm là xoay quanh vấn đề ban hành văn bản quy phạm pháp luật về sử dụng đội ngũ cán bộ; khắc phục chuyển đơn thư lòng vòng, xử lý đơn trùng. Quan điểm và phương pháp giám sát các vụ việc cụ thể với tinh thần không phải là đi giải quyết vụ việc mà kiến nghị, đẩy nhanh các vụ việc đó theo thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.”
Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị Thường trực Đoàn giám sát, Tổ Biên tập hoàn chỉnh Báo cáo trên cơ sở tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Kế hoạch chi tiết làm việc với các bộ, ngành, địa phương về các nội dung cụ thể. Đoàn Giám sát sẽ làm việc với Thanh tra Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm soát Nhân dân tối cao để có bức tranh tổng thể trước khi làm việc với Bộ ngành địa phương./.
Thực hiện : Khắc Phục Hoàng Hương Anh Đức Vũ Hiếu
