Báo cáo Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) năm 2021 vừa được công bố sáng 10/5 cho thấy, người dân đánh giá cơ sở hạ tầng cơ bản được cải thiện với chất lượng đường xá, nước sạch và vệ sinh môi trường tốt hơn. Số tội phạm giảm do giãn cách xã hội và hạn chế đi lại do bùng phát Covid-19 có thể đã giúp cải thiện việc tuân thủ pháp luật và đảm bảo trật tự an toan xã hội.
Tuy nhiên, công tác ứng phó với đại dịch quốc gia vẫn còn những thiếu sót với những thách thức về quản trị ngày càng tăng, sự thay đổi của các chỉ số gắn với Covid-19 và sự suy giảm niềm tin vào kinh tế hộ gia đình đều thể hiện rõ.
Kết quả khảo sát cũng cho thấy, điểm thấp nhất và điểm cao nhất cấp tỉnh từ 5,42 đến 8,15 điểm trên thang điểm từ 1-10, là khoảng cách tương đối xa. Nếu như năm 2020, Quảng Ninh dẫn đầu bảng xếp hạng PAPI, thì năm 2021 là tỉnh Thừa Thiên-Huế, còn Điện Biên xếp cuối bảng.
THỪA THIÊN-HUẾ DẪN ĐẦU BẢNG XẾP HẠNG PAPI
Nhiều tỉnh, thành phố trong nhóm dẫn đầu tập trung ở khu vực phía Bắc. Dẫn đầu bảng là Thừa Thiên-Huế, Bình Dương; Thanh Hóa. Ngược lại, phần lớn các tỉnh khu vực Tây Nguyên, Nam Trung Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long thuộc nhóm trung bình thấp hoặc thấp nhất. Trong 5 thành phố trực thuộc trung ương, Thành phố Hồ Chí Minh thuộc về nhóm đạt điểm thấp nhất. Kết quả này phản ánh phần nào thực tế tác động nặng nề của giãn cách xã hội toàn phần kéo dài do làn sóng Covid -19 lần thứ tư ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Bà CAITLIN WIESEN, Đại diện UNDP thường trú ở Việt Nam: “PAPI 2021 phản ánh tác động của đại dịch Covid-19 tới hiệu quả quản trị công. Điều này giúp chính quyền các cấp chuẩn bị các kịch bản ứng phó với những khủng hoảng kinh tế và sức khỏe tương tự có thể xảy ra trong tương lai. Chúng tôi hy vọng rằng, số liệu công bố hôm nay sẽ giúp cung cấp những dẫn cứ hữu ích cho thảo luận sắp tới trong chương trình xây dựng luật, pháp luật năm 2022 của Quốc hội. Đặc biệt là dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở và dự án Luật Đất đai sửa đổi, cũng chính là những vấn đề nghiên cứu PAPI đo lường qua nhiều năm.”
Báo cáo PAPI 2021 cũng chỉ ra điểm chỉ số “Trách nhiệm giải trình với người dân” giảm mạnh so với hai năm 2019 và 2020. Sự sụt giảm này có thể do chính quyền địa phương không xử lý được số lượng lớn các đơn thư, yêu cầu của người dân đối với các chính sách hỗ trợ, ứng phó liên quan đến Covid -19 trong năm 2021. Các phân tích của chuyên gia thông qua chỉ số PAPI hỗ trợ thúc đẩy trách nhiệm giải trình với người dân của các cấp chính quyền, đóng góp vào quá trình đổi mới và sáng tạo trong khu vực công.
Ông LÊ HỮU HOÀNG, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Khánh Hoà: "Chúng tôi đã tiếp thu các ý kiến chuyên gia, ý kiến các đơn vị tư vấn đề tiếp tục hoàn thiện hơn nữa hệ thống quản trị hành chính công cấp tỉnh, tạo hệ thống quản trị hành chính công ưu việt, đáp ứng yêu cầu phục vụ người dân, doanh nghiệp ngày càng tốt hơn."
Về điểm sáng, báo cáo PAPI cho thấy sự cải thiện cơ bản về một số mặt ở cơ sở hạ tầng cơ bản, an ninh trật tự ở địa phương, thể hiện qua mức độ hài lòng của người dân cao hơn với chất lượng đường sá, tiếp cận nước sạch, thu gom rác cũng như ít phải đối mặt với tội phạm hơn trước. Lý giải về vấn đề này, báo cáo PAPI cho rằng đó là tác động của giãn cách xã hội, tăng đầu tư công cho nâng cấp cơ sở hạ tầng cơ bản.
Chỉ số thành phần Trách nhiệm giải trình với người dân, giảm mạnh so với năm 2019 và 2020. Không có tỉnh-thành phố nào đạt mức cải thiện đáng kể so với 2020. Điểm số của các tỉnh Bến Tre, Cao Bằng, Quảng Bình và Quảng Trị thậm chí còn giảm hơn 20% qua hai năm. Đây có thể là do chính quyền địa phương bị quá tải, bởi yêu cầu của người dân liên quan đến chính sách hỗ trợ và ứng phó với đại dịch Covid trong năm 2021. Tuy thực hiện giãn cách xã hội đòi hỏi người dân phải chuyển sang các dịch vụ chính quyền điện tử, nhưng thực tế sử dụng đã bị phản ánh là hiệu quả thấp ở năm 2021.
Thế nhưng, việc chính quyền cơ sở chậm hồi âm và giải quyết kiến nghị kéo dài của người dân, không thể đổ hết lỗi cho khách quan dịch bệnh được. Do vậy, Chỉ số Công khai minh bạch và Trách nhiệm giải trình của chính quyền cơ sở, được đánh giá chưa cao ở PAPI 2021.
Khảo sát PAPI đóng vai trò quan trọng, giúp chính quyền các cấp cải thiện việc ra quyết định, hoạch định chính sách và cung cấp dịch vụ công cho người dân, dựa trên cơ sở dữ liệu tin cậy về trải nghiệm của chính người dân. Trong bối cảnh mong muốn trở thành nước có thu nhập trung bình cao và hướng tới mục tiêu nền kinh tế thu nhập cao, thì việc chính quyền các cấp hiểu được mong muốn của người dân, kịp thời chuyển đổi và cải thiện đường lối chính sách dựa trên các phản hồi của người dân, là vô cùng quan trọng...
GAM MÀU SÁNG TỐI CỦA PAPI 2021
Ông ĐẶNG HOÀNG GIANG, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu hỗ trợ phát triển cộng đồng: “Mỗi một tỉnh đều cần phải nhìn sâu vào cái đánh giá của người dân để xem ví dụ như là trong lĩnh vực giáo dục thì người dân phàn nàn về gì, trong lĩnh vực y tế người dân đang phàn nàn về điều gì. Và không phải chỉ đưa ra các lời hô hào, hoặc kế hoạch chung chung, các nghị quyết chung chung mà phải cụ thể ai sẽ đứng ra chịu trách nhiệm cho giáo dục, ai đứng ra chịu trách nhiệm cho y tế, ai đứng ra chịu trách nhiệm cho việc nếu chúng ta muốn xin việc ở khu vực công thì phải cần quan hệ thân quen và người này trong vài năm tới phải ra được kết quả. Khi có sự phân công nhất định, rõ ràng thì nó sẽ hiệu quả hơn là những nghị quyết chung chung.”
Chỉ số PAPI 2021 so với năm 2020 cho thấy, 30 tỉnh-thành phố đã cải thiện hiệu quả hoạt động của mình trong Cung cấp Dịch vụ Công, Quản trị Môi trường và Quản trị Điện tử. Nhiều tỉnh-thành phố ở khu vực phía Bắc có hiệu quả hoạt động tốt hơn, trong khi hầu hết các tỉnh Tây Nguyên, duyên hải Nam Trung Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long, đều có sự sụt giảm về hiệu quả hoạt động.
Tuy nhiên, 30 tỉnh cũng có sự sụt giảm về điểm số đối với các chỉ số thành phần: Tham gia của người dân ở cấp cơ sở, Công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương, Trách nhiệm giải trình với người dân và Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công. Chỉ số thành phần “Trách nhiệm giải trình với người dân” giảm mạnh so với hai năm 2019 và 2020. Có thể do chính quyền địa phương không xử lý được số lượng lớn các đơn thư và yêu cầu của người dân đối với các chính sách hỗ trợ, ứng phó liên quan đến Covid-19 trong năm 2021.
Nhìn tổng thể, Chỉ số PAPI đã thúc đẩy trách nhiệm giải trình với người dân của các cấp chính quyền, đóng góp vào quá trình đổi mới và sáng tạo trong khu vực công vì mục tiêu “dân hưởng lợi”, ngoài những mục tiêu “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trong thực hiện dân chủ ở cơ sở. Đây cũng là tinh thần của dự án Luật thực hiện dân chủ cơ sở, sẽ được thảo luận tại kỳ họp Quốc hội năm nay.
