Kinh tế những tháng đầu năm tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng khá và khởi sắc, nên đã tác động đến tăng thu ngân sách nội địa, cũng như thuế xuất nhập khẩu 5 tháng đầu năm 2022 của ngành thuế và hải quan, so với cùng kỳ năm 2021.
Những thuận lợi và thách thức của thu ngân sách 2022, sẽ được đặt lên bàn cân tại phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc dự kiến sáng ngày 8/6/2002.
Dịch bệnh tiếp tục được kiểm soát tốt, các chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã và đang phát huy tác dụng đến hoạt động kinh tế - xã hội của đất nước, qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho cơ quan thuế, hải quan thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước 5 tháng đầu năm nay.
Kim ngạch xuất nhập khẩu tăng trên 20%, giá hàng hóa xuất nhập khẩu cũng tăng nên thu từ thuế xuất nhập khẩu cũng tăng khá cao. Cùng với đó, chống thất thu thuế tốt với yêu cầu kê khai lại chính xác với các giao dịch chuyển nhượng nhà đất,chống buôn lậu quyết liệt, giá dầu thô tăng gấp đôi so với dự toán, nên đã góp phần tăng thu vào Ngân sách Nhà nước...
THU NGÂN SÁCH 5 THÁNG TĂNG TRƯỞNG KHÁ
Theo Tổng cục Thuế, về thực hiện nhiệm vụ thu ngân sách tháng 5 do ngành thuế quản lý đạt 99.100 tỷ đồng, bằng 8,4% dự toán, tăng 12,5% so với cùng kỳ.
Tính chung lũy kế 5 tháng của năm 2022, tổng thu ngành Thuế quản lý đạt 672.878 tỷ đồng, bằng 57,3% dự toán, tăng 16,5% so với cùng kỳ. Trong đó riêng số thu nội địa đạt 643.439 tỷ đồng, bằng 56,1% dự toán, tăng 14,5% so với cùng kỳ. Doanh nghiệp được tạo thuận lợi về thủ tục hàng hóa, sản xuất kinh doanh nên đảm bảo số thu vào ngân sách.
Ông YASUDA TAKUYA, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Dầu nhờn IDEMITSU Việt Nam: “Thời gian qua, tuy giấy chứng nhận xuất xứ của nhiều nước rất chậm, nhưng Hải quan cho nộp muộn hơn so với quy định nên doanh nghiệp vẫn được hưởng ưu đãi thuế và đã hỗ trợ rất nhiều cho doanh nghiệp chúng tôi.”
Còn theo Tổng cục Hải quan, Số thu Ngân sách Nhà nước từ hoạt động xuất nhập khẩu trong tháng 5/2022 đạt 36.823 tỷ đồng. Tổng thu 5 tháng đầu năm 2022 đạt 186.649 tỷ đồng, bằng 53% dự toán, đạt 50,4% chỉ tiêu phấn đấu, tăng 16,8% so với cùng kỳ năm 2021.
Đánh giá chung, 5 tháng đầu năm nay đã thu ngân sách đạt 54 - 55% dự toán cũng là do đã lường trước khó khăn. Thế nhưng, mấu chốt là do đã kiểm soát dịch bệnh tốt, kinh tế phục hồi nhanh, khách du lịch quốc tế vào nhiều, còn dịch vụ bán lẻ tăng, giá dầu thô lại tăng tiếp và đã gấp đôi so với năm 2021 và nhiều giá khác tăng, cùng với việc đẩy mạnh chống buôn lậu-gian lận thương mại nên nguồn thu ngân sách đã tăng tương ứng.
Ông TRẦN THANH HẢI, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương: “Tốc độ tăng trưởng đã phục hồi và sẽ đưa mức tăng trưởng tăng cao trở lại so với những tháng cuối năm 2021.”
Để đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ thu ngân sách tháng 6 cũng như cả năm 2022, Tổng cục Thuế đã yêu cầu, các vụ, cục, đơn vị chức năng khẩn trương phối hợp với các địa phương để rà soát, nắm bắt nguồn thu; phân tích, đánh giá kỹ tác động của các gói chính sách hỗ trợ của Quốc hội, Chính phủ đến công tác thu ngân sách để xây dựng kịch bản thu chi tiết theo từng tháng đến từng khu vực, khoản thu, sắc thuế và tham mưu kịp thời cho Tổng cục Thuế phương án điều hành thu ngân sách Nhà nước phù hợp; đồng thời, đẩy nhanh thực hiện công tác thanh, kiểm tra nhất là đối với các doanh nghiệp có rủi ro cao về thuế; tiếp tục đẩy nhanh tiến độ thực hiện kế hoạch kiểm tra chuyên đề đối với các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số để từ đó tổng kết, đánh giá và đề xuất các giải pháp tăng cường hiệu quả công tác quản lý thuế đối với hoạt động này.
Ông LÊ MẠNH HÙNG, Phó Cục trưởng Cục Thuế xuất nhập khẩu, Tổng cục Hải quan: “Ngăn chặn gian lận thương mại cũng như ngăn chặn việc gian lận hoàn thuế VAT, ngăn chặn việc gian lận về xuất xứ, về mã số để từ đó có cơ sở để thu thuế.”
Hoàn thiện các quy định pháp luật, đảm bảo tính pháp lý chặt chẽ, dễ quản lý cho cơ quan thuế và dễ thực hiện cho người nộp thuế. Tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến tới người nộp thuế để hiểu và thực hiện đúng các quy định về thuế.
THU NGÂN SÁCH TĂNG TRƯỞNG CÓ BẤT THƯỜNG?
Để có được những con số ấn tượng ấy, là nhờ có sự vượt thu. Mặc dù phải tăng nhiều khoản để chi cho phát sinh phòng, chống dịch bệnh như các gói hỗ trợ an sinh cho người lao động, thế nhưng bội chi ngân sách lại thấp hơn kế hoạch, giúp nợ công được kiểm soát. Đây là một trong những tiêu chí quan trọng để được các tổ chức xếp hạng tín nhiệm thế giới, nâng hạng tín nhiệm Việt Nam với triển vọng ổn định BB+.
Nhưng thách thức cũng không nhỏ. Bối cảnh giá dầu thế giới tăng cao như hiện nay, việc tăng khai thác và lọc hóa dầu trong nước phải đạt hiệu quả gấp 2 - 3 lần so với thời điểm giá dầu thấp, mà còn tạo nguồn cung ổn định để bình ổn giá xăng dầu. Nghĩa là, 2 cơ sở lọc hóa dầu Bình Sơn và Nghi Sơn phải đảm bảo được mục tiêu về công suất và sản lượng, thay vì giảm công suất với lý do "nợ nần" không thuyết phục. Một số ngành như sản xuất ô tô đang bị đứt gãy chuỗi cung ứng, ngành du lịch dần phục hồi nhưng nguồn nhân lực đang bị thiếu hụt và số thu ngân sách chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế.
Để có thể tăng được nguồn thu ngân sách còn lại của năm 2022, phải tiếp tục kiểm soát nợ công, đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Việc tăng thu từ thuế chuyển nhượng quyền sử dụng đất bằng các biện pháp kiểm soát giá nộp thuế đất sát với giá giao dịch trên thị trường, trong bối cảnh thị trường bất động sản tăng trưởng nóng không chỉ góp phần tăng nguồn thu ngân sách, mà còn tác dụng hạn chế đầu cơ đất đai thông qua mua đi bán lại.
Phát biểu tại phiên thảo luận tổ về kinh tế - xã hội, quyết toán ngân sách, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và việc kéo dài thời hạn áp dụng nghị quyết xử lý nợ xấu, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đề nghị cần nhìn thực chất: 'Vì sao ngân sách nhà nước tăng rất cao trong khi nền kinh tế, doanh nghiệp còn rất khó khăn sau đại dịch?"
Chủ tịch nước NGUYỄN XUÂN PHÚC: "Đây là điều cực kỳ bất thường trong bối cảnh nền kinh tế tăng trưởng thấp nhất trong nhiều thập kỷ do tác động của Covid-19. Khó khăn của doanh nghiệp là không thể bàn cãi khi nền kinh tế bị phong tỏa."
Cũng tại phiên thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế-xã hội, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cũng giải thích rõ hơn về "bất thường" này.
Ông HỒ ĐỨC PHỚC, Bộ trưởng Bộ Tài chính: “Trong cơ cấu tổng thu ngân sách năm 2021, tiền thu sử dụng đất chỉ vượt 74.100 tỷ đồng, thu từ dầu thô vượt 21.400 tỷ đồng do giá dầu tăng. Thu từ dầu thô tăng là nhờ giá thế giới tăng cao, 80 USD một thùng, trong khi kịch bản dự toán chỉ 60 USD. Xét về tỷ trọng, tiền thu từ sử dụng đất theo dự toán là 8,3% trong tổng thu, nhưng thực hiện là 11,8%. Còn dầu thô theo dự toán chỉ chiếm 1,7%, đến khi thực hiện chiếm 2,9% tổng thu.”
Báo cáo về tình hình thu NSNN 5 tháng đầu năm 2022, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc thông tin: Thu đạt 44,6% dự toán, tăng 15,4% so với năm 2021. Đến ngày 22/5 đã thu được 758 nghìn tỷ đồng, đạt 54% dự toán, vượt 16,42% so với cùng kỳ năm ngoái. Điều này thể hiện sức sản xuất của nền kinh tế đang phục hồi và phát triển. Điều quan trọng lúc này là tập trung hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, thu hút đầu tư, đặc biệt là dùng đầu tư công để làm vốn mồi, thu hút đầu tư tư.
Theo Bộ Tài chính, Quốc hội và Chính phủ đã có những điều chỉnh với hàng loạt chính sách miễn, giảm, giãn nhiều loại thuế, phí, lệ phí và các khoản thu ngân sách nhà nước cho các doanh nghiệp, giúp duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và vượt qua khó khăn của đại dịch. Mặt khác, cơ cấu thu ngân sách đang chuyển dịch theo hướng bền vững hơn. Thu nội địa, tức là thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước ngày càng chiếm vị trí chủ đạo, còn thu từ đất đai ngày càng giảm hơn.
Đáng chú ý là Ngân sách nhà nước thặng dư 217 nghìn 300 tỷ đồng, cao nhất trong nhiều tháng trở lại đây. Dù vậy, dư luận bày tỏ băn khoăn về việc nền kinh tế vừa mới phục hồi, doanh nghiệp vẫn đang gặp nhiều khó khăn, nhưng vì sao từ năm 2021 đến những tháng đầu năm 2022, thu ngân sách lại đạt mức cao? Liệu có tình trạng lạm thu, ảnh hưởng đến doanh nghiệp, hay không? Chẳng hạn, về du lịch, 5 tháng năm 2022, khách quốc tế đến Việt Nam đạt hơn 365 nghìn lượt, tuy gấp 4,5 lần so với cùng kỳ năm 2021, nhưng vẫn giảm tới 95% so với cùng kỳ năm 2019 khi chưa xảy ra dịch Covid-19, nghĩa là doanh thu cũng sụt giảm lớn.
Phóng viên Truyền hình Quốc hội Việt Nam đã đặt những thắc mắc này với Ông Trần Văn Lâm, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang và cũng là Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội.
XÂY DỰNG KẾ HOẠCH THU DỰ PHÒNG DỰA TRÊN YẾU TỐ LẠM PHÁT
Phóng viên HOÀNG HƯƠNG: "Cảm ơn ông đã nhận lời mời tham gia phỏng vấn của THQHVN. Thưa ông, thu ngân sách 5 tháng qua bằng 57,1% dự toán và vượt 18,7% cùng kỳ là đáng mừng hay lo khi doanh nghiệp còn đang gượng dậy khi dịch bệnh giảm?”
Ông TRẦN VĂN LÂM, Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội: “Có thể nói kết quả thu dựa trên thực tiễn tăng trưởng của nền kinh tế đất nước chúng ta trong những tháng đầu năm chúng ta cũng không thể nói rằng yếu tố lạm thu được bởi vì các việc thu này dựa trên các chính sách đã quy định tuy nhiên cũng phải nói vấn đề cái kết quả thu tăng cao hơn so với kế hoạch có một yếu tố thuộc về chủ quan trong khu xây dựng kế hoạch thu. Thực tế giai đoạn xây dựng kế hoạch thu cho năm 2022 đánh giá trước kỳ họp thứ hai, đất nước chúng ta vẫn đang trong tình cảnh dịch bệnh rất khó khăn, chúng ta chưa thể chắc chắn việc kiểm soát được dịch bệnh như ngày hôm nay chúng ta đang có. Chính phủ, Bộ Tài chính cũng đã phải lường trước những khó khăn khi xây dựng kế hoạch thu dự phòng. tất cả yếu tố có thể kế hoạch đấy chúng ta xây trong điều kiện như vậy nó thấp hơn so với thực tế hiện nay. Nền kinh tế chúng ta đang đặt được có yếu tố đấy tạo ra kết quả thu vượt kế hoạch nói tóm lại tất cả kết quả thu cho đến nay là cái nỗ lực cố gắng lớn của cơ quan thu của cả nền kinh tế chúng ta cho thấy những dấu hiệu tích cực hiện tại và trong thời gian sắp tới.”
Phóng viên HOÀNG HƯƠNG: “Tổng thu ngân sách tháng 5 cũng như thu nội địa lần lượt giảm 68 nghìn tỷ và 62,6 nghìn tỷ. Cùng với đó lạm phát các nước tăng, trong khi ta thực hiện các chính sách miễn giảm phí, thuế, thuê đất theo ông, sẽ ảnh hưởng như thế nào đến thu ngân sách 2022?”
Ông TRẦN VĂN LÂM, Ủy viên Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội: “Rõ ràng các chính sách về miễn giãn hoãn hỗ trợ cho doanh nghiệp nó sẽ tác động làm giảm thu ngân sách thực tế thể hiện trong kết quả số thu tháng 5 các chính sách theo tinh thần Nghị quyết 43 phải có một quá trình xây dựng và tổ chức triển khai thực hiện chính sách đấy trong tháng năm vừa rồi triển khai trong thực tiễn và tác động làm giảm số thu của tháng 5 so với một số tháng. Đà này sẽ tiếp tục duy trì ảnh hưởng đến thu ngân sách những tháng còn lại của năm 2022 đây là chỉ số phản ánh đúng thực trạng đúng tác động của chính sách không vấn đề gì phải quan ngại trong vấn đề này.”
Chính phủ gia hạn thời hạn nộp thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân và tiền thuê đất trong năm 2022 cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh, cá nhân do ảnh hưởng bởi dịch Covid-19. Tổng số thuế và tiền thuê đất được gia hạn khoảng 125 nghìn tỷ đồng, sẽ giúp doanh nghiệp có thêm nguồn vốn trợ lực cho hoạt động sản xuất, kinh doanh phát triển. Đồng nghĩa, nuôi dưỡng nguồn thu bền vững cho ngân sách.
Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, trong bối cảnh áp lực lạm phát gia tăng, buộc nhiều nước phải điều chỉnh thắt chặt chính sách tiền tệ, việc thực thi chính sách phòng, chống Covid-19 nghiêm ngặt của Trung Quốc, xung đột vũ trang giữa Nga và Ukraine đã và đang khiến cho việc cung ứng các mặt hàng nhiên liệu, lương thực và một số nguyên liệu đầu vào khó khăn, giá cả tăng cao, làm tăng chi phí sản xuất - kinh doanh. Kết hợp với việc thực hiện các chính sách miễn, giảm thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân nhằm hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, dự kiến sẽ ảnh hưởng đến số thu ngân sách trong các tháng tiếp theo của năm 2022. Đây cũng chính là những thách thức lớn của dự toán thu ngân sách năm nay. Như vậy, cũng phải chuẩn bị những kịch bản tương ứng và phù hợp, thay vì chủ quan, tự mãn.