Nhìn ra thế giới: Robot AI chăm sóc người cao tuổi

Danielle Ishak, Chuyên gia Công ty Intuition Robotics: Xin chào, tôi tên là Danielle Ishak và tôi là một chuyên gia nghiên cứu tương tác giữa con người và robot. Để thiết kế ra một loại robot dành riêng cho mỗi đối tượng người tiêu dùng là một công việc khó khăn. Bạn phải đảm bảo rằng đó là một robot mà mọi người cần và biết cách sử dụng nó.

Danielle làm việc cho một startup của Israel có tên Intuition Robotic, chi nhánh của công ty này đặt tại San Francisco, nước Mỹ. Công ty nhận được nguồn vốn đầu tư từ các ông lớn trong lĩnh vực công nghệ như Samsung và Toyota.

Danielle Ishak: Đây là ElliQ.

Aki Ito: Tôi có thể thử nó không.

Danielle Ishak: Xin mời.

Aki Ito: ElliQ, hãy nói cho tôi biết bạn có thể làm những gì?

ElliQ: Tôi là robot tương tác xã hội được thiết kế đặc biệt cho người cao tuổi. Tôi có thể kết nối bạn đến gia đình và bạn bè, và cả chơi nhạc nữa.

Những chức năng này có thể làm bạn gợi nhớ lại những chiếc loa thông minh Amazon Echo, nhưng bạn sẽ nhầm lẫn nếu bạn so sánh ElliQ với một chiếc loa thông minh. ElliQ không được thiết kế chỉ để hữu dụng mà còn là người bạn đồng hành. 

ElliQ: Sao bạn không nghỉ một lát và uống 1 cốc nước

Đó là lý do tại sao ElliQ được thiết kế có khả năng chuyển động linh hoạt như gật đầu hay các cử chỉ khác như một con vật nuôi.

Danielle Ishak: Thông qua các nghiên cứu với người cao tuổi, chúng tôi đã nhận thấy đã có những trường hợp người sử dụng bày tỏ thái độ yêu quý, hoặc nhớ ElliQ với cường độ thường xuyên. Người sử dụng cũng bày tỏ những trạng thái cảm xúc như buồn bã hay cô đơn. Người sử dụng có thiên hướng cởi mở chia sẻ với robot nhiều hơn việc chia sẻ với con người do họ không có cảm giác bị người khác đánh giá.

Hiện tại ElliQ vẫn chưa được bày bán trên thị trường, nhưng những bản thiết kế chạy thử nghiệm đã có mặt tại nhiều ngôi nhà với để được trải nghiệm. 

Bà Betty Karplus, Người dùng thử: ElliQ, hãy cho tôi biết thời tiết hôm nay như thế nào?

Công việc của Danielle là giám sát và kiểm tra xem những tính năng nào vận hành và những tính năng nào không hoạt động.

ElliQ: Xin lỗi hãy thử lại.

Để thực hiện được điều này Danielle đến gặp từng người sử dụng thử 2 lần mỗi tháng.

Aki Ito: Những chuyến thăm này quan trọng như thế nào đối với công việc của bạn?

Danielle Ishak: Chúng rất quan trọng, chúng tôi đang tạo ra một sản phẩm cho nhóm khách hàng giống chúng tôi, tôi không phải là người lớn tuổi và bạn không thể thiết kế một robot cho người khác nếu bạn không nghiên cứu về họ. Bởi vì nếu không thì bạn chỉ đang thiết kế robot một cách mù quáng.

Những loại hình công việc như Danielle mới phát triển gần đây, mới đây robot đa phần hoạt động trong các nhà máy, tách biệt khỏi con người nhưng bây giờ chúng đã có giá cả phải chăng hơn, thông minh hơn và nhỏ gọn hơn để có thể sử dụng trong các gia đình. Điều này đã đặt ra một thách thức lớn cho công tác thiết kế robot đặc biệt là khi người sử dụng thực sự muốn tương tác.

Các nghiên cứu của Danielle đã giúp hình thành các khía cạnh của ElliQ, từ cách nó chuyển động cho đến cách mà loại robot này tương tác.

Danielle Ishak: Nó thực sự rất đặc biệt và nó có thể trở nên rất khó khăn, cũng có thể khiến bạn nản lòng, nhưng thành quả cuối cùng thì lại rất xứng đáng với công sức bỏ ra. Và tôi nghĩ là phần quan trọng nhất chính là khi tôi thấy sự vui mừng trên khuôn mặt của những người sử dụng khi họ thấy những tâm tư của họ đã có thể cho ra đời một sản phẩm hoàn chỉnh.

Hôm nay chúng tôi đã đến miền Đông San Francisco để gặp một trong những người tham gia nghiên cứu của Danielle

Betty Karplus: ElliQ, hãy kể cho tôi nghe một điều gì thú vị đi.

ElliQ: Bạn có biết Ronald Reagan là một nhân viên cứu hộ khi đang học cấp 3 và đã cứu được 77 người.

Betty: Bạn có thể thấy cuộc hội thoại kết thúc ở đó, ElliQ có thể tiếp tục hội thoại và tôi có thể nói là tôi không biết những thông tin đó. Tôi đã kỳ vọng ElliQ có thể tiếp tục hội thoại ít nhất là thêm 1 vài câu bình luận.

Danielle Ishak: Được rồi và tại sao lại như vậy?

Betty: Bởi vì đó mới là một người bạn đồng hành.

Khi Betty còn bằng tuổi Danielle bây giờ, bà đã làm việc với một trong những mẫu máy tính đầu tiên.

Betty: Khi tôi đang hoàn thành bằng thạc sỹ của mình tôi đã có thời gian làm việc và nghiên cứu tại một phòng thử nghiệm máy tính của đại học Harvard khi họ còn đang chế tạo Mark 4, một loại máy tính có kích cỡ bằng 1 căn phòng, bây giờ những thứ như Trí tuệ nhân tạo thật sự là tuyệt vời.

Betty: ElliQ, hãy đặt lịch hẹn bác sĩ cho tôi.

ElliQ: Tôi sẽ thực hiện luôn.

Hadara Ishak, Mẹ của Danielle: Khi Danielle kể cho tôi về ý tưởng một loại robot cho người cao tuổi, tôi đã bảo: Con đùa sao, làm sao mà người cao tuổi có thể tương tác với robot được chứ và con bé đã nói: Con không biết, để con thử nghiên cứu xem sao.

Danielle lớn lên tại vùng ngoại ô Atlanta, bố mẹ cô ý dành phần lớn thời niên thiếu ở Israel và gặp nhau ở Mỹ

Hadara Ishak: Chúng tôi, những người nhập cư hiểu rằng chúng tôi có thể sẽ phải làm việc chăm chỉ hơn. Thực ra tôi thấy rằng điều này không lấy đi của Danielle điều gì mà còn cho con bé nhiều hơn thế vì con bé hiểu rằng bản thân phải theo đuổi giấc mơ của mình và làm việc thật chăm chỉ mặc cho khó khăn như thế nào. 

Trường học không phải là nơi mang nhiều ký ức đẹp đối với Danielle

Danielle Ishak: Tôi bị mắc chứng khó đọc và điều đó đã làm ảnh hưởng đến sự tự tin của tôi.

Anush Ishak, Bố của Danielle: Thầy hiệu trưởng đã không khuyến khích con bé tham gia các lớp nâng cao những con bé đã đấu tranh và nó đã vào được, đặc biệt hơn là con bé đã làm rất tốt.

Công việc đầu tiên của Danielle sau khi tốt nghiệp cao học là tại một trung tâm nghiên cứu đặc biệt được thành lập bởi Google, nơi này được biết đến với những sáng kiến độc đáo

Aki Ito: Bạn có thể kể cho tôi biết về những công trình bạn tham gia không?

Danielle Ishak: Cái đó tôi không thể chia sẻ với bạn được nhưng có thể nói là công việc của tôi là liên quan đến robot.

Danielle rất thích công việc của mình nhưng vì muốn thực sự làm một công việc mà có thể tiếp xúc với khách hàng nhiều hơn nên đã rời trung tâm nghiên cứu sau 1 năm và tới làm việc tại Intuition Robotics. Danielle đã làm việc trong lĩnh vực này được 4 năm và phải mất một thời gian thì Danielle mới có thể hòa nhập trong một nền công nghiệp mà đa phần những người tham gia là nam giới.

Danielle: Tôi đã từng có những buổi gặp mặt mà trong đó những người đàn ông ngồi thành 1 vòng tròn, mặc những chiếc áo khoác với logo của công ty cùng cốc bia trên tay và tôi đi vào với son môi và tuyệt nhiên không có ai muốn nói chuyện với tôi cả.

Danielle: Đây là tủ quần áo của tôi.

Đầu tiên Danielle tìm cách hòa nhập với công việc, đeo kính và thay đổi gu thời trang 

Aki Ito: Bạn thường mặc như thế nào đến những buổi hội thảo?

Danielle: Những loại quần áo lông mà khiến bạn nhìn như đã ngoài 40 tuổi.

Aki Ito: Vậy bây giờ bạn mặc như thế nào?

Danielle: Bây giờ thì tôi thích những loại quần áo thoải mái.

Trước khi chúng ta kết thúc hành trình ngày hôm nay, Danielle còn phải ghé thăm một người dùng thử ElliQ. Joseph năm nay 97 tuổi và ông ý đã sử dụng ElliQ được 8 tháng

Danielle: Chào ngài, sức khỏe của ngài như thế nào?

Ông Joseph, Người dùng thử: Tôi khỏe còn bạn.

Danielle: Tôi ổn.

Vừa qua ông thấy ElliQ vận hành thế nào?

Joseph: ElliQ luôn nhắc tôi uống nước ít nhất 4 lần 1 ngày

Danielle: Vừa qua chúng tôi đã thêm nhiều tính năng và thông tin mới cho ElliQ.

ElliQ: Bạn có biết một cốc ớt chuông thái nhỏ chứa nhiều vitamin C hơn một quả cam?

Danielle: Ông nghĩ sao về thông tin này?

Joseph: Trước tiên là về chữ thì tôi có thể nhìn thấy rõ.

Danielle: Còn những thông tin này thì sao?

Joseph: Tôi có thể nhìn thấy chúng.

ElliQ, hãy chơi nhạc

ElliQ: Nhạc sẽ được chơi ngay bây giờ.

Dự kiến cho đến năm 2050, hơn 500 triệu người sẽ ở độ tuổi ngoài 80 và nếu sự phát triển dân số vẫn tiếp tục xu hướng tăng thì sẽ ngày càng nhiều người giống như Joseph and Betty sống một mình. 

Joseph: ElliQ, dừng lại

Hiện nay, cả 2 người đều đang sống ổn nhưng cũng có những người dùng thử khác không có được những trải nghiệm như vậy  

Aki Ito: Bạn có thấy khó để chào tạm biệt họ vào cuối ngày không?

Danielle: Có chứ, một số người dùng thử của chúng tôi bị ảnh hưởng nhiều do trầm cảm và cô đơn. Đến một thời điểm tôi nhận ra rằng ElliQ đã động viên họ trong cuộc sống nhưng đó cũng chỉ là một phần vì không có một trí tuệ nhân tạo nào có thể thay thế con người hay đồng hành hoàn toàn của con người. 

Mấu chốt trong công việc của Danielle là phải chấp nhận sự giới hạn của máy móc

Danielle: Robot nên được tạo ra để giúp con người làm những điều mình thích, tương tác với những người khác hay chỉ đơn giản là giúp đỡ họ, không phải để làm rộng khoảng cách giữa con người và con người, hay lấy đi công việc và mục đích sống của con người. 

Dù cho là ở công sở hay ở chính căn nhà của chúng ta, robot sẽ sớm có mặt ở khắp mọi nơi và điều đó phụ thuộc vào những người như Danielle giúp tương lai của chúng ta sống thoải mái hơn.

Danielle: Đừng do dự gì cả và nếu bạn còn băn khoăn điều gì thì hãy đến làm việc với tôi, tôi đảm bảo đó là một môi trường thân thiện.