Liên tục trong những tháng đầu năm, đặc biệt là từ tết Nguyên đán đến nay, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải đã có những chỉ thị để đẩy nhanh tiến độ, thậm chí là rút ngắn tiến độ từ 2-3 tháng nhiều dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam. Tuy nhiên, việc rút ngắn tiến độ liệu có khả thi khi gần đây, việc thi công gặp phải cơn bão giá các nguyên vật liệu kéo theo nhiều chi phí khác tăng.
Dự án cao tốc Bắc - Nam chậm 1,41% so với kế hoạch
Trong 11 dự án thành phần cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 1, hiện nay, mới chỉ có dự án Cao Bồ - Mai Sơn hoàn thành, 10 dự án còn lại đang triển khai thi công xây dựng; lũy kế khối lượng xây lắp hoàn thành đến nay khoảng 31,1% giá trị hợp đồng, chậm khoảng 1,41% so với kế hoạch Có 08 dự án đáp ứng và cơ bản đáp ứng tiến độ, 02 dự án chậm so với kế hoạch, trong đó Dự án Diễn Châu - Bãi Vọt đến nay chậm 6,79% giá trị hợp đồng so với kế hoạch.
Đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết đến nay chậm 8,89% giá trị hợp đồng so với kế hoạch điều chỉnh, nguyên nhân chủ yếu do thiếu nguồn vật liệu đất đắp nền, thiếu khoảng 2,46 triệu m3 và do các nhà thầu chưa đẩy nhanh tiến độ theo yêu cầu.
Mặc dù Bộ Giao thông vận tải liên tục đôn đốc, yêu cầu Chủ đầu tư Dự án phải ý thức được trách nhiệm của mình đối với Dự án quan trọng của quốc gia, khẩn trương kiện toàn bộ máy quản lý, chỉ đạo các nhà thầu phải khẩn trương bố trí nhân lực, máy móc, thiết bị để triển khai thực hiện; lập tiến độ tổng thể, chi tiết kế hoạch từng tháng, từng tuần và kiểm soát tiến độ thực hiện hằng tuần đối với từng gói thầu. Tuy nhiên, hiện nay, khó khăn từ giá nguyên vật liệu tăng giá đã khiến nhiều nhà thầu thi công chùng bước.
Nguyên liệu đầu vào tăng, thi công gặp khó
Đây là vị trí thi công hầm Trường Vinh thuộc dự án thành phần cao tốc Bắc- Nam đoạn Nghi Sơn- Diễn Châu. Cũng tại vị trí này, cách đây hơn 1 tháng, trong chuyến thị sát kiểm tra các công trình trọng điểm Quốc gia, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã yêu cầu đặt mục tiêu cho dự án phải rút ngắn tiến độ ít nhất 3 tháng. Thế nhưng, những biến động nhanh chóng, khó lường từ giá cả xăng dầu đã khiến đơn vị thi công gặp khó trong việc thực hiện mục tiêu này.
Anh NGUYỄN TIẾN THÀNH, Chỉ huy trưởng thi công hầm Trường Vinh: “ Khó khăn lớn của chúng tôi hiện nay là giá cả nguyên vật liệu tăng rất nhanh, ảnh hưởng đến phương án tài chính. Cái này theo tôi biết không chỉ gói này mà là tất cả các gói của cao tốc Bắc – Nam đều bị ảnh hưởng. Vd như thời điểm ký hợp đồng giá xăng là 14.700 giờ lên 26-27 nghìn, sắt thép thì hiện nay cứ 1 tuần, 2 tuần lại thay đổi giá”
Còn tại gói thầu số 14, dự án thành phần Mai Sơn- Quốc lộ 45, đối mặt với những khó khăn khi giá các nguyên liệu cốt lõi tăng mạnh, đơn vị thi công đang tính đến phương án bù giá, tuy nhiên, đây cũng chưa phải là phương án đảm bảo an toàn tài chính.
Anh LÊ VĂN QUỐC, Phụ trách gói thầu 14 – đơn vị Trung Nam EC, Dự án Mai Sơn- Quốc lộ 45: “ Hiện nay Ban quản lý đang chỉ đạo nhà thầu tính phương án bù giá, tính theo đơn giá của địa phương, tuy nhiên với tình hình trượt giá như hiện nay chúng tôi hết sức áp lực vì bù giá chưa sát với mức tăng giá. Như Thanh Hoá thì 3 tháng 1 quý mới tính trượt giá 1 lần mà giá cả tăng hằng tuần”
Ở một số công trường, xăng dầu tăng giá còn khiến việc thi công cầm chừng, mặc dù chỉ còn hơn 1 năm nữa dự án phải hoàn thành.
Anh NGUYỄN VĂN LÂM, Chỉ huy trưởng Công ty Vimeco- gói thầu Số 3, Dự án Quốc lộ 45- Nghi Sơn: “ Bây giờ đang rất khó khăn, xăng dầu tăng giá thì các đơn vị vận chuyển đang chờ giá giảm, hiện vận chuyển hết sức cầm chừng”
Tiếp tục làm để đảm bảo tiến độ đồng nghĩa với việc các dự án có thể phải đối mặt với việc thua lỗ, làm không đủ chi phí.
Tính phương án bù giá để bù lỗ
Chỉ số giá chưa được các địa phương công bố kịp thời và chưa phù hợp với biến động thực tế. Do đó, ngành Giao thông đề nghị các Sở Xây dựng các tỉnh công bố giá vật liệu và chỉ số giá xây dựng kịp thời, phù hợp với giá thị trường, xem xét xây dựng chỉ số giá riêng cho các gói thầu các dự án cao tốc, khác với chỉ số giá vật liệu cho các công trình xây dựng trên địa bàn. Thực tế hiện nay thì mỗi tỉnh lại có cách công bố chỉ số giá khác nhau, có tỉnh thì theo tháng, có tỉnh lại theo quý,…gây khó khăn cho việc thi công chung toàn dự án.
Theo đại diện Sở Xây dựng Thanh Hoá, ngày 15.1, đơn vị này đã xây dựng đơn giá vật liệu, nhân công trên địa bàn tỉnh, tuy nhiên, chỉ 3 tháng sau, thị trường tiếp tục có những biến động giá quá nhanh nhưng theo quy định của Tỉnh, việc tính toán trượt giá được tiến hành theo quý.
Ông NGUYỄN HỮU LỄ, Trưởng phòng Kinh tế, Sở Xây dựng Tỉnh Thanh Hoá: “ Giá nguyên vật liệu trong thời gian từ năm ngoái đến nay thì giá tăng liên tục, thép, xăng dầu, chúng tôi cập nhật và có báo cáo trước những biến động này.’’
Còn theo các ban Quản lý Dự án của Bộ Giao thông Vận tải, hiện các đơn vị đã rà soát biến động giá cả nguyên vật liệu tại các gói thầu để có báo cáo lên Bộ GTVT và các cơ quan liên quan
Ông NGUYỄN NGỌC QUỲNH, Giám đốc dự án cao tốc đoạn Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Ban QLDA 2: “Tại thời điểm Thủ tướng yêu cầu rút ngắn tiến độ 3 tháng thì chưa gặp cơn bão giá, nhưng phải nói thật khi cơn bão giá thì việc tính toán lại tiến độ là phải cân nhắc sao cho phù hợp”
Đảm bảo đúng tiến độ, không cho phép giãn tiến độ, thậm chí là dừng thi công là yêu cầu cần thiết. Tuy nhiên, trong bối cảnh biến động giá cả, lạm phát đã và sẽ có tác động đến những dự án quy mô lớn. Bên cạnh công tác dự báo thì việc đưa các biến số về sự thay đổi của giá cả vào trong quá trình triển khai dự án là hết sức quan trọng.
Ông VŨ ĐÌNH ÁNH, Chuyên gia Kinh tế: “Chúng ta phải kịp thời đưa những biến động cụ thể vào giá trị của dự án để làm sao phản ánh được kịp thời các biến động trong giá trị dự án cả về tổng thể lẫn giá trị dự án thành phần. Có như vậy chúng ta mới đảm bảo được việc thanh quyết toán cũng như triển khai các dự án đồng bộ, nhịp nhàng”
Trung bình, các gói thầu của dự án cao tốc Bắc Nam đều tính chi phí dự phòng 5-6% cho phần trượt giá. Tuy nhiên, thực tế, phần trượt giá có nguy cơ không đủ, phải cân đối lại từ chi phí dự phòng của cả dự án.
Chính phủ yêu cầu Bộ Giao thông vận tải đốc thúc triển khai, đặt mục tiêu rút ngắn tiến độ ít nhất 3 tháng đối với các dự án thành phần cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2017 – 2020. Bên cạnh đó, phải tiếp tục thực hiện cao tốc Bắc Nam giai đoạn tiếp theo 2021-2025. Làm thế nào để đảm bảo tiến độ, chất lượng,…cần nhiều pháp có tính thực tiễn. Theo các chuyên gia, về dài hạn, Chính phủ cần tập trung các công cụ kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát để giảm thiểu nhất những tác động của giá nguyên nhiên vật liệu đến các dự án lớn, các công trình trọng điểm mà điển hình là việc triển khai dự án cao tốc Bắc- Nam ở cả 2 giai đoạn./.