Trong vòng 4 năm trở lại đây, việc liên tiếp xuất hiện các bảo vật quốc gia đến từ các bộ sưu tập tư nhân không còn là hiện tượng xa lạ. Bên cạnh mặt tích cực là các nhà sưu tầm đã cởi mở hơn trong việc công khai các cổ vật quí của mình tới công chúng, thì thực tế này làm dấy lên nhiều băn khoăn trong việc quản lý bảo vật quốc gia tư nhân nói riêng, cũng như các di vật cổ vật quí nói chung.
Sưu tầm cổ vật là thú chơi đã tồn tại từ lâu nhưng chỉ khi luật di sản văn hoá 2001 ra đời thì các nhà sưu tầm mới mạnh dạn công khai và đề cập nhiều đến lĩnh vực này. Tuy nhiên, trong bối cảnh mà Việt Nam tham gia các công ước về di sản văn hoá của thế giới, cũng như lĩnh vực di sản văn hoá ngày càng được chú trọng thì việc quản lý các di vật, cổ vật, bảo vật thuộc sở hữu tư nhân cũng cần phải được điều chỉnh, nhất là trong bối cảnh Luật Di sản văn hoá đang trong giai đoạn sửa đổi.
Trong dự thảo Luật Di sản văn hoá sửa đổi lần này có bổ sung thêm nhiều qui định cấm, trong đó, đối với lĩnh vực bảo vật, di vật, cổ vật là “ Cấm kinh doanh Bảo vật Quốc gia”, và “Cấm xuất khẩu cổ vật, di vật”. Đề cập tới những qui định cấm trong dự thảo luật , PGS.TS Tống Trung Tín - Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam cho rằng, cấm để bảo vệ, gìn giữ di sản của dân tộc là hợp lý.
Trên thực tế thì việc tư nhân sở hữu cổ vật sẽ có thể phát sinh biến động do tác động của các yếu tố kinh tế. Chính vì vậy mà nỗi lo của của PGS Tống Trung Tín cũng là suy nghĩ chung của các nhà hoạch định chính sách. Tuy nhiên, điều này cũng sẽ có sự tác động ngược lại chính sách, buộc các chính sách pháp luật phải được thiết kế phù hợp với thực tế. Có thể cấm nhưng cấm như thế nào? Cấm ở mức độ nào? Cấm những trường hợp nào? Hoặc có trường hợp ngoại lệ hay không?.... đều cần phải được xem xét cẩn thận. Việc thiết kế những qui định cấm không hợp lý cũng rất dễ gây ra tác dụng ngược, khiến những nhà sưu tầm tư nhân thu mình lại và nguy cơ chảy máu cổ vật quí của dân tộc tái diễn mạnh mẽ mà các cấp chính quyền khó có thể kiểm soát.
Mời quý vị và các bạn theo dõi chương trình!
