Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa qua, Tòa án nhân dân tối cao đã trình đề nghị xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên. Một vấn đề được dư luận quan tâm trong nội dung Dự án Luật, đó là đề xuất cho phép Viện Kiểm sát được quyền truy tố người chưa thành niên theo mức hình phạt chỉ bằng một nửa mức hình phạt trong khung hình phạt tương ứng khi đáp ứng một số điều kiện.
Theo thống kê của Tòa án nhân dân tối cao, từ 01/01/2018 đến hết 30/4/2021, các Tòa án nhân dân đã đưa ra xét xử hơn 5.300 vụ với hơn 7.800 bị cáo là người dưới 18 tuổi. Trong quá trình giải quyết, nhiều chuyên gia pháp lý đánh giá, Thủ tục tố tụng hình sự, thi hành án hình sự chưa đảm bảo lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên; Hệ thống hình phạt đang áp dụng chưa phù hợp với đặc điểm, tính chất, hành vi phạm tội của người chưa thành niên...
Hệ thống pháp luật hiện hành cho phép Tòa án có quyền quyết định mức hình phạt cho người chưa thành niên nhẹ hơn mức áp dụng với người đã thành niên phạm tội tương ứng, nhưng chưa quy định thẩm quyền này cho Viện Kiểm sát trong giai đoạn truy tố. Do vậy, Tại dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên, Tòa án nhân dân tối cao đề xuất quy định cho phép Viện kiểm sát được quyền truy tố người dưới 18 tuổi theo mức hình phạt bằng một nửa khung hình phạt tương ứng.
Bộ luật Hình sự hiện hành quy định mức cao nhất áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội là không quá ¾ mức phạt tù mà điều luật quy định đối với người từ đủ 16 đến dưới 18 tuổi; không quá ½ mức phạt tù mà điều luật quy định đối với người từ 14 đến dưới 16 tuổi. Như vậy, các chuyên gia pháp lý cho rằng cần làm rõ, mức hình phạt theo đề xuất có phải là bằng một nửa của 3/4 mức phạt quy định đối với người trên 18 tuổi?
Đề xuất quy định này, Tòa án nhân dân tối cao cho rằng sẽ nâng cao hiệu quả công tác giải quyết và xử lý vi phạm đối với người chưa thành niên; bảo đảm việc giải quyết vụ án nhanh chóng, kịp thời; chấm dứt sớm quá trình tố tụng; giảm tải áp lực công tác cho các cơ quan tiến hành tố tụng; đồng thời đảm bảo nguyên tắc vì lợi ích tốt nhất cho người chưa thành niên.
