Giám sát Bộ giao thông vận tải: Làm rõ câu chuyện "con gà quả trứng" trong chậm lập quy hoạch

Tham dự buổi làm việc có Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, các thành viên Đoàn giám sát.
Về phía Bộ giao thông Vận tải, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể tham gia buổi làm việc.

Phát biểu khai mạc buổi làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội hóa 15 đã thông qua Nghị quyết số 19 về việc thành lập Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành”. Đây là chuyên đề giám sát đầu tiên của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, được Chủ tịch Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội rất quan tâm, thường xuyên theo dõi, chỉ đạo. 

Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, Đoàn giám sát nhận được Văn bản của Bộ Giao thông vận tải ngày 23/12/2021 là chưa đúng thời hạn và thể thức báo cáo, mặc dù sau đó, Bộ đã có Báo cáo ngày 25/2/2022 và Báo cáo bổ sung ngày 28/2/2022; đề nghị Bộ Giao thông Vận tải rút kinh nghiệm trong việc thực hiện các quy định về công tác giám sát.

Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, nội dung giám sát lần này nhằm đánh giá toàn diện, khách quan việc triển khai thực hiện Luật Quy hoạch, Nghị quyết của Quốc hội và Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, các Luật, Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung 1 số điều có liên quan đến Quy hoạch của Chính phủ, các bộ ngành địa phương, các cơ quan có liên quan. Qua giám sát sẽ phát hiện những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân; làm rõ những tồn tại hạn chế là do quy định của pháp luật hay do tổ chức thực hiện. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị chỉ rõ danh mục cụ thể vướng mắc gì, mâu thuẫn ở điều khoản nào, của luật nào, kiến nghị sửa ra sao, để sau cuộc giám sát trình Quốc hội, Chính phủ có kế hoạch điều chỉnh chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm. 

Bên cạnh đó đề nghị Bộ Giao thông Vận tải báo cáo cụ thể, làm rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân, người đứng đầu trong việc chậm tiến độ lập quy hoạch, lãng phí nguồn lực, chất lượng quy hoạch chưa cao; đánh giá tác động tiêu cực đối với phát triển kinh tế - xã hội và hoạt động đầu tư kinh doanh. 

Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, phải đánh giá được việc sử dụng nguồn lực cho công tác quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia thời kỳ 2021-2030; lựa chọn tư vấn lập quy hoạch và chất lượng công tác tư vấn quy hoạch; tính liên kết, đồng bộ, kế thừa, ổn định của hệ thống các quy hoạch; tác động đối với công tác quản lý nhà nước, đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp và người dân; việc xây dựng, vận hành và khai thác hệ thống thông tin và cơ sở dữ kiệu quy hoạch quốc gia nhằm xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch trong công tác quy hoạch; tác động của việc điều chỉnh các quy hoạch thời kỳ 2011-2020 khi các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia thời kỳ 2021-2030 chưa được các cơ quan có thẩm quyền quyết định hoặc phê duyệt việc tổ chức thực hiện. 

Ngoài ra, còn vấn đề phương pháp lập quy hoạch, tích hợp quy hoạch trong bối cảnh các quy hoạch được lập đồng thời nhưng yêu cầu quy hoạch cấp dưới phải tuân thủ quy hoạch cấp trên. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng đề nghị các đại biểu quan tâm cho ý kiến về câu chuyện “con gà quả trừng” là 1 lý do để cho rằng việc chậm lập quy hoạch cấp dưới là do chưa có khung định hướng của quy hoạch cấp trên.

Nhiều quy hoạch chuyên ngành giao thông vận tải đã được phê duyệt

Báo cáo đoàn giám sát của Quốc hội về việc thực hiện chính sách pháp luật về công tác lập quy hoạch hoạch của ngành giao thông vận tải, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thể cho biết, việc thực hiện lập quy hoạch chuyên ngành đã được Bộ Bộ Giao thông vận tải xác định là một trong những nhiệm vụ quan trọng, chỉ đạo thực hiện quyết liệt, quá trình thực hiện đảm bảo tính khoa học, đồng bộ, phối hợp chặt chẽ với các địa phương. Kết quả đến thời điểm này tất cả 5 quy hoạch ngành đã được hội đồng thẩm định quy hoạch thông qua, trong đó, 4/5 quy hoạch đã được Chính phủ phê duyệt.

Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, 4/5 quy hoạch gồm các quy hoạch ngành lĩnh vực đường bộ, đường sắt, hàng hải đã được Chính phủ thông qua. Quy hoạch ngành hàng không đã được hội đồng thẩm định quy hoạch thông qua và đang trình Thủ tướng Chính Phủ phê duyệt. Hệ thống 5 quy hoạch được thống nhất về đối tượng, phạm vi, thời kỳ quy hoạch, trình tự, phương pháp lập quy hoạch nên thuận lợi cho công tác tổ chức quản lý quy hoạch, hạn chế chồng chéo, mâu thuẫn trong quá trình thực hiện. 

Tuy nhiên, do lần đầu thực hiện Luật quy hoạch nên vẫn còn những vướng mắc như không thể áp dụng điều khoản chuyển tiếp trong luật, các nghị định hướng dẫn chưa có phương pháp tích hợp trong phần quy hoạch tổng thể quốc gia, không có quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành trong lĩnh vực đường thuỷ nội địa….Đây cũng là những nguyên nhân khiến việc thực hiện công tác quy hoạch theo tinh thần Nghị quyết 11 của Quốc hội và Luật Quy hoạch của Bộ Giao thông vận tải vẫn chậm so với tiến độ yêu cầu.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, đến thời điểm hiện tại, Bộ đang xây dựng kế hoạch thực hiện từng quy hoạch ngành, đồng thời có các cơ chế huy động nguồn lực đối với từng lĩnh vực. Riêng việc đầu tư đối với lĩnh vực hàng không, đường thuỷ nội địa, cảng biển…sẽ sử dụng vốn xã hội hoá hoàn toàn. 

Để thực hiện tốt hơn nữa quy hoạch ngành cũng như Luật Quy hoạch 2017, Bộ Giao thông vận tải kiến nghị làm rõ nội dung và nguyên nhân điều chỉnh và đánh giá tác động của việc điều chỉnh quy hoạch, đồng thời, làm rõ việc lập các quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành như cơ sở để Bộ Giao thông vận tải đề xuất phải có quy hoạch cảng thuỷ nội địa,  ban hành các chính sách thay thế cho quy hoạch đã hết hiệu lực theo quy định tại điểm d, khoản 1, điều 59 Luật quy hoạch.

Làm rõ tính khả thi của các quy hoạch ngành giao thông

Đánh giá cao nỗ lực của ngành giao thông vận tải trong hoàn thiện 4/5 quy hoạch, tuy nhiên các thành viên đoàn giám sát và các đại biểu tham dự đề nghị Bộ Giao thông vận tải làm rõ định hướng của Bộ, căn cứ lập quy hoạch, tính khả thi, thứ tự của các quy hoạch.

Cho rằng nguyên tắc của Quy hoạch là cần phải có quy hoạch tổng thể quốc gia thì mới có cơ sở để lập thẩm định các quy hoạch ngành, và các quy hoạch thấp phải điều chỉnh theo quy hoạch cao nếu như có sự khác biệt, các đại biểu đề nghị Bộ Giao thông vận tải đánh giá tính khả thi trong việc xây dựng quy hoạch giao thông khi chưa có quy hoạch tổng thể quốc gia. 

Bà ĐOÀN THỊ THANH MAI, Phó Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội: “Quy hoạch tổng thể quốc gia là quy hoạch định hướng, vậy đề nghị Bộ đánh giá tính khả thi khi mà Bộ xây dựng quy hoạch ngành giao thông…”

Cùng quan điểm này, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam Lê Tiến Châu cũng đề nghị Bộ Giao thông vận tải làm rõ phương án để tránh xung đột lợi ích giữa các địa phương trong vùng khi triển khai quy hoạch giao thông nhằm tăng cường liên kết vùng để phát triển vùng, phát triển địa phương 

Ông LÊ TIẾN CHÂU, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký UBTƯ MTTQ Việt Nam: "Một con đường cao tốc đi vào đâu, đi như thế nào hướng nào, các địa phương có sự xung đột lớn, địa phương nào cũng muốn kéo về mình, vậy giải quyết xung đột này như thế nào. Thứ hai là Bộ đã tính đến vấn đề không trong sáng, thiếu minh bạch trong lập quy hoạch này không. Có tình trạng tiếp cận với tư vấn thì quy hoạch không đáp ứng được yêu cầu, mà sau này không giải quyết được hậu quả 

Cùng với đó, các ý kiến đề nghị Bộ Giao thông vận tải báo cáo thêm về các quy hoạch đường bộ, quy hoạch sân bay thời gian vừa qua được dư luận cử tri quan tâm. 

Ông NGUYỄN ĐẮC VINH, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục của Quốc hội: “Quy hoạch sân bay có nhiều ý kiến, có nhiều địa phương có ý kiến về quy hoạch sân bay thì quan điểm của bộ về quy hoạch sân bay như thế nào?”

Bên cạnh đó, các đại biểu đề nghị Bộ giao thông vận tải chia sẻ một số kinh nghiệm trong việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch ngành giao thông, những vướng mắc khi thực thi chính sách pháp luật về Quy hoạch./.