Có thể thấy triển khai xây dựng nông thôn mới không hề dễ dàng, nhất là đối với các tỉnh miền núi còn nhiều khó khăn. Tại Cao Bằng giai đoạn đầu triển khai đã có nhiều xã đạt chuẩn nông thôn mới.
Tuy nhiên, tỉnh Cao Bằng thực hiện sáp nhập theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, giảm bớt 38 đơn vị hành chính cấp xã, từ đó, lộ trình xây dựng nông thôn mới cũng có sự chuyển biến. Một số xã dù đã đạt chuẩn nhưng sau sáp nhập với xã khó khăn hơn, nhiều tiêu chí phải "bắt tay lại từ đầu" như: giao thông, thủy lợi, thu nhập, hộ nghèo, quy hoạch...
Xã Minh Tâm (cũ), huyện Nguyên Bình là một trong hai xã đầu tiên của Cao Bằng về đích nông thôn mới vào năm 2015. Đến năm 2020, Minh Tâm sáp nhập với xã Lang Môn và một nửa xã Bắc Hợp thành xã Minh Tâm (mới). Sau sáp nhập, theo bộ tiêu chí xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025, Minh Tâm mới chỉ đạt 12/19 tiêu chí. Nhiều tiêu chí khó thực hiện như: thu nhập, hộ nghèo, nhà ở dân cư… lại trở về con số 0. Lý do là sau khi sáp nhập, 2 xã còn lại là xã vùng 3 đặc biệt khó khăn, đa số là hộ nghèo nên kéo giảm thu nhập của đơn vị hành chính cũ. Sau 8 năm được công nhận nông thôn mới, giờ đây Minh Tâm lại tiếp tục phấn đấu để đạt 7 tiêu chí còn lại.
Ông MÃ QUANG TUYẾN, Bí thư Đảng ủy xã Minh Tâm, huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng: “Để tập trung tổ chức thực hiện mục tiêu này, Đảng ủy đã chỉ đạo MTTQ, các tổ chức ban, ngành, đoàn thể tuyên truyền sâu rộng đến các tầng lớp nhân dân và các hội viên, đoàn viên, trên cơ sở đó nhận thức đúng, đủ và chủ động tham gia vào xây dựng NTM, trên cơ sở đó nhận thức được quyền, trách nhiệm của mình, tránh sự trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước.”
Tương tự như vậy, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng cũng là một trong xã đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2015. Sau sáp nhập với xã Nà Sác, Trường Hà còn 3 tiêu chí chưa đạt là: thu nhập, cơ sở vật chất văn hoá và quy hoạch.
Ông TRIỆU VĂN DUY, Chủ tịch UBND xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng: “Thời gian qua, chính quyền địa phương đề xuất một số chủ trương, mong muốn tiếp tục được quan tâm, rà soát xác định lại xã nông thôn mới. Cần có sự hỗ trợ về nguồn lực từ các cấp, ngành để xã Trường Hà tiến tới đạt chuẩn.”
Ông BẾ MINH ĐỨC, Phó trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Cao Bằng: “Các xã trước đó đạt NTM, sau khi sáp nhập với xã chưa đạt NTM thì lại trở thành xã chưa đạt NTM nên là gần như phải phấn đấu lại từ đầu. Cái đó cũng tạo ra những khó khăn trong việc cần có nguồn lực đầu tư. Tiếp đó là chính sách phân bổ nguồn lực cho đầu tư phát triển, khi sáp nhập vào Cao Bằng cũng bị ảnh hưởng.”
Thực tế, sau sáp nhập, nguồn lực đầu tư cho một số tiêu chí đòi hỏi lớn hơn nhiều. Đặc biệt, tiêu chí về thu nhập cũng là “gánh nặng” khi tỷ lệ hộ nghèo của các xã sáp nhập vào còn rất cao. Tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân cũng không hề dễ dàng khi đa phần các xã ở Cao Bằng là xã thuần nông, chủ yếu trồng trọt, chăn nuôi nhỏ lẻ. Do vậy, giai đoạn tiếp theo sau sáp nhập sẽ là thử thách với các xã trong xây dựng nông thôn mới.
