Xác định nguồn gốc đất là một khâu rất quan trọng trong công tác thu hồi, bồi thường, giải phóng mặt bằng. Thời gian qua, trong các vụ việc khiếu nại, khiếu kiện liên quan đến công tác này, đa số đều liên quan đến việc xác định nguồn gốc đất. Truyền hình Quốc hội Việt Nam nhận được rất nhiều đơn thư phản ánh về những bất cập trong việc xác định nguồn gốc đất chưa được chính xác, minh bạch, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân đang quản lý, sử dụng đất.
Gia đình ông Hoàng Minh Tiến đang sinh sống trên mảnh đất tại khu 7, phường Hải Yên, thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Năm 2022, Ủy ban nhân dân thành phố Móng Cái ban hành quyết định thu hồi và phương án bổi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với mảnh đất này để thực hiện Dư án Khu đô thị mới Hải Yên. Đáng lưu ý, hồ sơ thu hồi đất và phương án bồi thường, xác định nguồn gốc mảnh đất này là của lâm trường Cờ Đỏ trước đây, do vậy, đã gần như không xác định giá trị quyền sử dụng đất để bồi thường cho gia đình ông Hoàng Minh Tiến.
Vấn đề có hay không có lâm trường Cờ đỏ cũng đã được đưa ra tại phiên toà sơ thẩm vụ án hành chính do ông Tiến khởi kiện.
Mới đây, Ủy ban nhân dân thành phố Móng cái có văn bản cho biết, trước đây, khu vực này chỉ có lâm trường Hải Ninh, đến năm 1990 thì giải thể, sau đó thành lập Trạm lâm nghiệp Hải Ninh vào năm 1991. Văn bản của Ủy ban nhân dân thành phố Móng Cái cho rằng, người dân hay gọi Trạm lâm nghiệp Hải Ninh là Lâm trường Cờ đỏ.
Tuy nhiên, nhiều người dân sinh sống lâu năm trên địa bàn khẳng định, từ xưa đến nay không tồn tại Lâm trường Cờ đỏ, và họ chưa bao giờ nghe thấy hoặc gọi tên lâm trường Cờ Đỏ
Theo quan điểm của các chuyên gia pháp lý, Ủy ban nhân dân thành phố Móng Cái xác định nguồn gốc đất mà gia đình ông Tiến đang sinh sống trên đó là thuộc lâm trường Cờ Đỏ, một lâm trường không có thật, thể hiện sự tắc trách và ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.
Cũng theo ý kiến của luật sư, trong trường hợp xác định sai nguồn gốc đất, các cơ quan chức năng phải ra văn bản thu hồi lại các quyết định, phương án có liên quan để thực hiện xác định lại, và cũng cần phải xem xét trách nhiệm của các công chức, viên chức đã thực hiện việc xác định sai đó.
