Đại dịch Covid 19 cho thấy, lực lượng y tế cơ sở, y tế dự phòng đã đóng góp vai trò quan trọng là tuyến đầu trong công tác phòng chống dịch. Tuy nhiên, cũng qua đại dịch Covid-19 càng thấy rõ hệ thống y tế cơ sở, y tế dự phòng trên cả nước đang đối mặt với nhiều khó khăn thách thức cả về nhân lực và nguồn lực.
Đãi ngộ không thỏa đáng, cùng với nhiều khó khăn vướng mắc về cơ chế chính sách khiến không ít chiến sĩ áo trắng đã và đang muốn rời bỏ vị trí của mình.
Kỷ niệm ngày Thầy thuốc Việt Nam là dịp để chúng ta tri ân những cống hiến, hy sinh to lớn của đội ngũ y bác sĩ, nhưng cũng là dịp để chúng ta nhìn thẳng vào thực tế, qua đó cần hành động nhanh, quyết liệt, tháo gỡ ngay những khó khăn vướng mắc của ngành y hiện nay, có chính sách đãi ngộ thỏa đáng cho cán bộ, nhân viên y tế, trong đó có nhân viên y tế ở tuyến cơ sở.
Điền Xá là một xã vùng cao của huyện Tiên Yên, tỉnh Quảng Ninh. Với hơn 1.400 nhân khẩu, trạm y tế xã hiện chỉ có 6 cán bộ y tế, nhưng chưa có trạm trưởng, còn trạm phó sắp đến tuổi nghỉ hưu. Trạm cũng chưa được bố trí bác sĩ cố định mà đang thực hiện tăng cường bác sĩ từ trung tâm y tế huyện xuống 3 buổi/tuần. Việc thu hút bác sĩ về làm việc tại trạm đã khó thì việc giữ chân lực lượng y tế hiện có của trạm cũng chẳng dễ dàng khi lương, chế độ đãi ngộ, phụ cấp còn thấp, chưa tương xứng.
Các đơn vị y tế thực hiện tự chủ cũng đang lo lắng tương tự trước bài toán thu - chi, bởi trong khi nguồn thu vẫn vậy nhưng đến 1/7/2023 việc tăng lương cơ sở mới chính thức áp dụng.
Tương tự y tế dự phòng, công tác dân số cũng đang trải qua nhiều thách thức về nhân lực và kinh phí hoạt động, nhất là sau khi sáp nhập các đơn vị để trở thành trung tâm y tế đa chức năng. Thời gian qua, bộ phận này cũng chứng kiến tình trạng nhân viên nghỉ việc và không tuyển được nhân sự mới.
Sáp nhập về trung tâm y tế kể từ cuối năm 2018, các cán bộ trung tâm dân số huyện Bình Gia đã chuyển sang hoạt động với vai trò của một phòng chức năng về dân số. Bộ máy tổ chức cũng vì thế có nhiều thay đổi; kéo theo đó là cách thức hoạt động cũng không còn như trước.
Số lượng giảm, đồng nghĩa áp lực của 4 cán bộ phòng dân số hiện tại tăng lên khi phải quản lý 18 xã và 1 thị trấn. Đối với chị Xuyên, chỉ quản lý dân số trên địa bàn thị trấn Bình Gia đã là một thách thức, bởi năm 2020 thực hiện phương án sáp nhập thì địa bàn thị trấn đã rộng hơn, dân số cũng tăng lên. Không những thế, đội ngũ y tế thôn bản - cánh tay nối dài giúp chị nắm bắt tình tình - cũng không còn mặn mà do thiếu chế độ quan tâm.
Khó khăn hơn cả chính là vấn đề nguồn lực, bởi sau khi sáp nhập nhiều nguồn kinh phí của phòng dân số phải phụ thuộc vào trung tâm y tế, không những thế sau sáp nhập phòng cũng phải thực hiện tự chủ. Đặc biệt đến nay, các hướng dẫn cụ thể về phân bổ ngân sách chi cho công tác này thuộc các chương trình mục tiêu quốc gia vẫn chưa có.
Những khó khăn thách thức trên đòi hỏi bộ máy làm công tác dân số cần sớm ổn định, kiện toàn; trong đó cần sớm ban hành văn bản để hướng dẫn về cơ chế và nguồn lực hoạt động của phòng chức năng này.
Việc đơn vị y tế tuyến huyện các địa phương thực hiện sáp nhập các đơn vị thành trung tâm y tế đa chức năng và thực hiện các nhiệm vụ vừa dự phòng, vừa điều trị và làm công tác dân số đã khiến các trung tâm này đối diện nhiều khó khăn. Đặc biệt khi thực hiện tự chủ, các đơn vị y tế sẽ quan tâm đến công tác điều trị để tạo nguồn thu, duy trì hoạt động; công tác y tế dự phòng vì thế ít được quan tâm...
Trong khi đó, các bộ phận làm công tác dự phòng hầu hết đều không có nguồn thu bởi hoạt động chủ yếu bằng ngân sách nhà nước cấp; cán bộ y tế hệ dự phòng cũng từ đó càng tâm tư khi so sánh với hệ điều trị.
Tuy nhiên, với những bất cập, vướng mắc cản trở hệ thống y tế phát triển đã bộc lộ và được nhận diện, hệ thống y tế và nhất là đội ngũ người y tế rất cần được quan tâm bằng các chính sách mang tính căn cơ và lâu dài; trong đó có việc sớm gỡ các nút thắt về thể chế, đặc biệt là phải đổi mới, cải cách cơ chế tài chính y tế nhằm “cởi trói” cho các đơn vị y tế công lập nâng cao hiệu quả tự chủ.
Mời quý vị và các bạn theo dõi chương trình!
